ଉପକ୍ରମଣିକା
ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧରେ, ଆମେ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ସମ୍ଵନ୍ଧିତ କିଛି ସାଧାରଣ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ସଦ୍ୟତମ ଅନୁସନ୍ଧାନ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଯାଉଛୁ, ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିକାଶଶୀଳ ଜୀବବିଜ୍ଞାନୀ ମଧ୍ୟରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କରେ| ତେଣୁ କୌଣସି ବିରାମ ବିନା, ଆମେ ବିଷୟର ବାହ୍ୟରେଖା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଉଚିତ ଯାହାକୁ ଆପଣ ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧ କ୍ରମରେ ଜାଣିପାରିବେ |
- ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ସମ୍ଵନ୍ଧିତ ବିକାଶଶୀଳ ଜୀବବିଜ୍ଞାନର ସ୍ଵଳ୍ପ ଇତିହାସ।
- ମାନବ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକର ଆବଶ୍ୟକତା କ'ଣ?
- ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକକୁ କିପରି ତିଆରି କରିବା? (ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ଉତ୍ପାଦନ)
- ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକର ବିବିଧ ବ୍ୟବହାର।
- ଭବିଷ୍ୟତର ସମ୍ଭାବନା।
ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଆମେ ପ୍ରଥମ ତିନୋଟି ବିନ୍ଦୁ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା। ଅନ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଗୁଡିକର ଉତ୍ତର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନଙ୍କରେ ଦିଆଯିବ।
ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ କ'ଣ?
ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକଗୁଡିକ କ୍ଷୁଦ୍ର, ସ୍ୱ-ସଂଗଠିତ, ତ୍ରୈ-ମାତ୍ରିକ, ଇନ୍-ଭିଟ୍ରୋ ଟିସୁ କଲ୍ଚର୍ ଯାହା ପ୍ଲୁରିପୋଟେଣ୍ଟ୍ ଷ୍ଟେମ୍ ସେଲ୍ କିମ୍ବା ଷ୍ଟେମ୍ କୋଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ | ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଏକ ଅଙ୍ଗର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ସରଳୀକୃତ ପ୍ରକାର, ଯାହା ସମାନ ମାଇକ୍ରୋ-ଆନାଟୋମି କ୍ଷୁଦ୍ର-ଶରୀର-ରଚନା ଦେଖାଇଥାଏ | ସେଗୁଡିକ ଏକ ଟିସୁର ଏକ ବା ଅଳ୍ପ କୋଷ, ଭୃଣିକ ଷ୍ଟେମ୍ କୋଷ କିମ୍ବା ପ୍ରେରିତ ପ୍ଲୁରିପୋଟେଣ୍ଟ ଷ୍ଟେମ୍ କୋଷରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ | ବିଭିନ୍ନତା କ୍ଷମତା ସହିତ ସେମାନେ ୩-ଡ଼ି କଲ୍ଚର୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ୱୟଂ ସଂଗଠିତ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଏକ ସମ୍ୟକ୍ ଇତିହାସ
କୃତ୍ରିମ ମାନବ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ଅନୁସନ୍ଧାନର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲା |ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଥମ ସଫଳତା ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ସ୍ପଞ୍ଜ କୋଷଗୁଡ଼ିକର ସ୍ୱ-ସଂଗଠନ ସହିତ ମିଳିଥିଲା। ସମୟର ଗତି ସହିତ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଇନ୍-ଭିଟ୍ରୋରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଉଭୟଚରମାନଙ୍କର( ବେଙ୍ଗ ପ୍ରଜାତିର) ଓ ପକ୍ଷୀ ଭୃଣର ଟିସୁକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଏବଂ ପୁନଃ - ଏକୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦ୍ଵାରା ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭବ କରିଛନ୍ତି | ସମୟ ସହିତ ଷ୍ଟେମ୍ କୋଷ ଜୀବବିଜ୍ଞାନର ଅଗ୍ରଗତି ଯୋଗୁଁ, ଟିସୁ ଭିନ୍ନତା ପରି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଛି।କଲ୍ଚର୍ ମାଧ୍ୟମରେ ୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚରରୁ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚରକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଜଟିଳ ତ୍ରି-ଦିଗ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଙ୍ଗ ଗଠନର ବିକାଶକୁ ସହଜ କରାଏ | ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିରା-ପ୍ରଶିରା ତଥା ଧମନୀଯୁକ୍ତ ଯକୃତର ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ, ସ୍ନାୟୁ କୋଷଗୁଡ଼ିକର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପେଣ୍ଡୁ ବା ମସ୍ତିଷ୍କ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ, ହୃତପିଣ୍ଡ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ଜଗତର ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ତିଆରି କରାଯାଉଛି |
( ବି.ଦ୍ର.- ଏଠାରେ କେବଳ ସମ୍ୟକ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି। ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇତିହାସ ପାଇଁ ନିମ୍ନ ଇଉକିପିଡ଼ିଆ ଲିଙ୍କକୁ ପରିଦର୍ଶନ କରିପାରିବେ।)
ମାନବ ଜୀବନରେ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକର ଆବଶ୍ୟକତା କ'ଣ?
ଚାଲନ୍ତୁ, ୨-ଡ଼ି ଓ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ବିଷୟରେ କିଛି ଆଲୋଚନା କରିବା।
୨-ଡି ସେଲ୍ କଲ୍ଚର୍
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ବା କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯାହା ଦ୍ୱାରା କୋଷଗୁଡିକ ସାଧାରଣତଃ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ବାହାରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଅବସ୍ଥାରେ ବଢ଼ିଥାଏ | ସାଧାରଣତଃ ସେମାନେ ଚଟକା ଦ୍ୱି-ବିମିତିୟ ଥାଳି ଉପରେ ବଢନ୍ତି, ତେଣୁ ଏହାକୁ ୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ କୁହାଯାଏ |
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଶସ୍ତା ଏବଂ ସମ୍ଭାଳିବା ସହଜ | ତଥାପି, ଅନେକ ଲାଭ ହେତୁ ଆଜିକାଲି ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ କୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରାଯାଉଛି| ସେଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ଆସନ୍ତୁ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା |
୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍
୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ହେଉଛି ଏକ କୃତ୍ରିମ ଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି ପରିବେଶ ଯେଉଁଥିରେ ଜୈବିକ କୋଷଗୁଡିକ ସମସ୍ତ ୩-ଦିଗ ରେ ସେମାନଙ୍କ ପରିବେଶ ସହିତ ବଢିବାକୁ କିମ୍ବା ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ | ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ସମସ୍ତ ଦିଗରେ ବଢ଼ିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଇନ୍ ଭିଭୋ ପରିବେଶ ସହିତ ସମାନ |
ନିମ୍ନରେ ୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଓ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ମଧ୍ୟରେ ତୁଳନା ଦିଆଯାଇଛି |
କୋଷ ଆକୃତି
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଗୁଡ଼ିକ ସମତଳ, ବିସ୍ତାରିତ ଏବଂ କେବଳ ଦୈର୍ଘ୍ଯ ଓ ପ୍ରସ୍ଥରେ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ପ୍ରାକୃତିକ କୋଷର ଆକୃତି ବଜାୟ ରଖେ | ସେମାନେ ତିନି ଦିଗରେ ଏକାଧିକ ସ୍ତର ତିଆରି କରି ଏକତ୍ରିତ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗୋଲକ ଗଠନ କରନ୍ତି |
ମାଧ୍ୟମ ସହ କୋଷର ସଂସ୍ପର୍ଶ
୨-ଡ଼ି ମାଧ୍ୟମରେ, ସମସ୍ତ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାରକ ଗୁଡିକ ସମାନ ଭାବରେ ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତି, ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଅଧିକାଂଶ କୋଷଗୁଡ଼ିକ କୋଷ ଚକ୍ରର ସମାନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏକକ ଭାବରେ ରହିଥାନ୍ତି | ହେଲେ, ୩-ଡ଼ି ମାଧ୍ୟମ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ସମାନ ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇନଥାଏ | ମୂଳ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ରହିଥାଏ, ଯାହା ଟ୍ୟୁମର କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ |
କୋଷଗୁଡ଼ିକର ମିଳନ ସ୍ଥାନ
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ କୋଷଗୁଡ଼ିକର ମିଳନ ସ୍ଥାନ କମ୍ ଦେଖାଯାଏ | କୋଷରୁ କୋଷ ଯୋଗାଯୋଗ ଖୋଜିବା କଷ୍ଟକର | ହେଲେ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ, କୋଷଗୁଡ଼ିକର ମିଳନ ସ୍ଥାନ ବହୁତ ସାଧାରଣ ଅଟେ,ଏବଂ କୋଷରୁ କୋଷ ଯୋଗାଯୋଗ ଭଲ ଭାବରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ |
କୋଷ ଭିନ୍ନତା
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ କୋଷ ଭିନ୍ନତା ଉନ୍ନତ ମାନର ହୋଇନଥାଏ| ମାତ୍ର ଆଦି କୋଷସ୍ତରରେ କୋଷଗୁଡିକ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ ଭଲ ଭାବରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାନ୍ତି (ଯଦି ଭୃଣର କୋଷଗୁଡ଼ିକ ନିଆଯାଏ) |
ଔଷଧ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା
୨-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ର କୋଷ ଗୁଡିକ ନିମ୍ନ ମାନର ଔଷଧ ଚୟାପଚୟ ଦେଖାଏ | ଅବଶ୍ୟ, ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ ଔଷଧଗୁଡିକର ଚୟାପଚୟ ଠିକ୍ ଭାବେ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଔଷଧର ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ସଠିକ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଥାଏ।
କୋଷ ବିସ୍ତାର
୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ, କୋଷଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଏବଂ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ ବିସ୍ତାର କରନ୍ତି | କିନ୍ତୁ ୩-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ, ବିସ୍ତାର ହାର ବାସ୍ତବବାଦୀ ଏବଂ ଏହାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରିବ |
କୋଷ ମୃତ୍ଯୁ
କୋଷ ମୃତ୍ୟୁ ହେଉଛି ଜୀବର ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ବିକାଶର ଏକ ସାଧାରଣ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଅଂଶ ଭାବରେ କୋଷମାନଙ୍କୁ ଜୀବନ ବିହୀନ କରାଇଥାଏ | ଏହାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ କୋଷ ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ |୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ କୋଷ ମୃତ୍ଯୁ ପ୍ରବୃତ୍ତିରେ ଥିବାବେଳେ ୩-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ କୋଷ ମୃତ୍ଯୁ ପ୍ରତି ଅତ୍ୟଧିକ ପ୍ରତିରୋଧୀ |
ଉଦ୍ଦୀପନାପ୍ରତି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ରେ ଶାରୀରିକ ଉଦ୍ଦୀପନାକୁ ଅନୁଭବ କଲାବେଳେ ଭୁଲ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ | ସେମାନେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତିକୁ ଅନୁଭବ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ | କିନ୍ତୁ, ୩-ଡି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉଦ୍ଦୀପନାର ସଠିକ୍ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଥାଏ | ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତିର ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଏବଂ ଇନ୍ ଭିଭୋ ଜୀବନର ଏକ ସଠିକ ଉପସ୍ଥାପନା କରନ୍ତି |
ଖର୍ଚ୍ଚ
୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍, ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଅପେକ୍ଷା ବହୁତ ଶସ୍ତା | ମହଙ୍ଗା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଇନ୍ ଭିଟ୍ରୋ ଓ ଇନ୍ ଭିଭୋରେ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ | ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ମଧ୍ୟ ପଶୁ ନମୁନା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରେ |
ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ବିଶ୍ଳେଷଣ
୨-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଗୁଡିକ ପରିଚାଳନା କରିବା ସହଜ ଅଟେ | ପରୀକ୍ଷଣଗୁଡିକ ସହଜରେ ନକଲ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥିବାବେଳେ ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ର ତଥ୍ୟ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବା କଷ୍ଟକର | ୩-ଡ଼ି କୋଷ କଲ୍ଚର୍ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହଙ୍ଗା ହୋଇଥାଇପାରେ, ସେଗୁଡିକୁ ପରିଚାଳନା କରିବା ମଧ୍ଯ ସହଜ କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହି ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ପରିଚିତ ହୋଇଯିବେ | ଏଠାରେ ଆଉ ଏକ କାରଣ ଅଛି, ଆମେ କାହିଁକି ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ଆବଶ୍ୟକ କରୁ | ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ସହିତ ପଶୁ ନମୁନାଗୁଡିକର ବ୍ୟବହାର ଅତ୍ୟଧିକ ହ୍ରାସ ପାଇବ, ଯାହା ନୈତିକ ସମସ୍ୟାକୁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଉପେକ୍ଷା କରିପାରିବ|
ଏହି କ୍ରମର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରବନ୍ଧରେ, ଆମେ କିପରି ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୂପକ ତିଆରି କରିବା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା |
ଆମ ସହ ଏହି ଯାତ୍ରାରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତୁ।
Reference:
- https://en.m.wikipedia.org/wiki/Organoid
- https://www.sciencealert.com/scientists-used-stem-cells-to-make-mini-brains-they-grew-rudimentary-eyes?utm_campaign=skedlink&utm_medium=gallery&utm_source=skedlink
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6040128/
- https://www.nature.com/articles/s41580-020-0259-3
