ସୂତ୍ର ତତ୍ତ୍ୱର ଦର୍ଶନ

-Mrutyunjaya Sahoo

To read the article in English click here.

ସାଧାରଣ ଆପେକ୍ଷିକ ତତ୍ତ୍ଵ ଓ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ନିୟମ :

ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମର ଦୁଇଟି ମହତ୍ତ୍ବ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅଛି ଯାହା ଆମ ଦୁନିଆକୁ ଦୁଇଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ; ବୃହତ୍ ପରିମାପକରେ ପ୍ରଥମଟି “ସାଧାରଣ ଆପେକ୍ଷିକ ତତ୍ତ୍ଵ” ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ଆଣବିକ ପରିମାପକରେ “କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ତତ୍ତ୍ଵ” |  ପୂର୍ବଟି ଆଲବର୍ଟ ଆଇନଷ୍ଟାଇନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଗକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଶୂନ୍ୟ ଓ ସମୟର ଚତୁର୍ବିମିତିୟ ସ୍ଥାନାଙ୍କର ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ତରଙ୍ଗ, କୃଷ୍ଣ ଗହ୍ଵର ଇତ୍ୟାଦିର ଉପସ୍ଥିତି ଦର୍ଶାଏ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ମ୍ୟାକ୍ସ ପ୍ଲାଙ୍କ୍, ମ୍ୟାକ୍ସ ବର୍ନ, ନିଲ୍ସ ବୋର, ୱର୍ନର୍ ହେଇସେନବର୍ଗ, ୱୋଲଫାଙ୍ଗ ପାଉଲି, ଏରୱିନ୍ ସ୍କ୍ରୋଣ୍ଡିଜର୍ ମାନଙ୍କ ପରି ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ  ଅବଦାନ ରହିଛି। ଏହା ପରମାଣୁର ଅଧ୍ୟୟନ, ସେମାନଙ୍କର କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ସ୍ଥିତି, ତରଙ୍ଗ କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ଭାବ୍ୟତା, ସୁପରପୋଜିସନ୍, ଅତିପରମାଣବିକ କଣିକାର ଶକ୍ତି, ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟତା ଇତ୍ୟାଦି ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ |

ସୂତ୍ର ତତ୍ତ୍ଵ (The string theory) :


  • ଦୁଇଟି ତତ୍ତ୍ୱର ସଫଳତା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେମାନେ ପରସ୍ପର ସହିତ ସୁସଙ୍ଗତ ନୁହଁନ୍ତି |  ସେଠାରେ ଅନେକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଛି ଯାହା ଉଭୟ ଦ୍ୱାରା ସାବ୍ୟସ୍ତ କରାପାରିବ ନାହିଁ; ଅତଏବ ସମାନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦେଇଥାଏ । ଏହାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ଜଗତ ଅତିପରମାଣବିକ କଣିକା ସହିତ କାରବାର କରେ ଯେଉଁଥିରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ମହା ଜାଗତିକ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଯାହା ଏହି ସୁସଙ୍ଗତତା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବ ତାହାକୁ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ତତ୍ତ୍ଵ ବୋଲି କୁହାଯିବ ।
  • ଅନେକ ତତ୍ତ୍ଵ ମଧ୍ୟରେ ସୂତ୍ର ତତ୍ତ୍ଵ ମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଏକ ସୀମା ଯାହାକି ଏହିପରି ସମସ୍ୟା ମାନଙ୍କର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।
  • ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ନିମ୍ନଲିଖିତ ଭାବରେ ବିଭକ୍ତ :

  • ବୃହତ୍ ସୂତ୍ର ତତ୍ତ୍ଵ (super string theory) ଅନୁଯାୟୀ ଏହା ଅତିରିକ୍ତ ମାତ୍ରା ବା ବିମିତି (୧୦ ବିମିତି) ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରେ ।  ଅଧିକନ୍ତୁ, ଏହା ଗାଣିତିକ ଭାବରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ |
  • ଏହା କହେ ଯେ ବାସ୍ତବତାର ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ସୂତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କିଛି ନାହିଁ ଯାହା କମ୍ପନ ଅନୁଯାୟୀ ବିଭିନ୍ନ କଣିକାକୁ ବସ୍ତୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ | ଦୁଇଟି କଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଧରିଥିବା ଗିଟାରର ତାର ପରି ଡ଼ି୦ ବ୍ରାନିସ୍ ନାମକ ଦୁଇଟି ଅନ୍ତିମ ବସ୍ତୁ ଉପରେ କମ୍ପନ ପରି ହୋଇଥାଏ ।
  • ଅଧିକନ୍ତୁ, ଏହା ଅବଦାନ ଭାବରେ ବସ୍ତୁତ୍ୱର ଉତ୍ସ ବିଷୟରେ କହିଥାଏ ।

  1. ସ୍ଥିର ବସ୍ତୁତ୍ଵର ଶକ୍ତି
  2. ଶୂନ ବିନ୍ଦୁ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ଅସ୍ଥିରତା 
  3. କମ୍ପନ ଶକ୍ତି 

  • ଶୂନ ବିନ୍ଦୁ କ୍ୱାଣ୍ଟମ୍ ଅସ୍ଥିରତାରେ ଥିବା କଣିକା ଯେତେ ଅଧିକ ହେବ ତେବେ ସେତେ କଣିକା କଳ୍ପନୀୟ ହେବ (ସଠିକ୍ ଅସ୍ତିତ୍ବ ନଥାଏ) ଯଥା- ଏହା ଏକ କଣିକାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ଅନେକ ମାତ୍ରାରେ ଧୂଳିସାତ୍ ହୋଇଥାଏ ।
  • କମ୍ପନ ଶକ୍ତି ବସ୍ତୁତ୍ଵ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ କଣିକାଗୁଡ଼ିକୁ କମ୍ପନର ବିଭିନ୍ନ ଧାରା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।


  • ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ଏଥି ପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଯେ ଏହା ୱାର୍ଲ୍ଡସିଟ୍ ନାମକ ଏକ ଉପକରଣକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗରୁ ସ୍ପେସ୍ ଟାଇମ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ । ୱାର୍ଲ୍ଡସିଟ୍ ଏକ ପୃଷ୍ଠ ପରି, ଯାହା ସ୍ପେସ୍ ଟାଇମ୍ ର ସୂଚନା ଧାରଣ କରିଥାଏ ଯାହାକି ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗ୍ ସ୍ୱିପ୍ ହୋଇଛି, ତେଣୁ ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗଟି ବକ୍ର ହେବ ଯାହାକୁ ଆମେ ୱାର୍ଲ୍ଡସିଟ୍ କାଟିବା ପରେ ପାଇବୁ ।
  • ୱାର୍ଲ୍ଡସିଟ୍ ପରି ୱାର୍ଲ୍ଡ ଲାଇନ୍ ନାମକ ଆଉ ଏକ ଉପକରଣ ଅଛି ।


  • ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗଗୁଡିକ ସହିତ ଗଣନା ଜଟିଳ ସମସ୍ୟା ପାଇଁ ଅଧିକ କଷ୍ଟଦାୟକ ହୋଇଥାଏ ତେଣୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଡି ବ୍ରାନ୍ସ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଡି-ବ୍ରେନ୍ ହେଉଛି ସ୍ପେସ୍ ର ଅବସ୍ଥାନ ଯେଉଁଠାରେ ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଶେଷ ହୁଏ ।  ଆମର ୧୦ ଟି ଦିଶା ଥିବାରୁ ୧୦ ପ୍ରକାରର ଡି-ବ୍ରେନ୍ (D0-D9) ଅଛି ।  ଡି-ବ୍ରେନ୍ ମଧ୍ୟ ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗ୍ ଦ୍ୱୈତ ନିୟମ ମାନନ୍ତି ।
  • ଡି-ବ୍ରେନ୍ସର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅଛି;  ସେମାନେ ଯେତେ କମ୍ ପରସ୍ପର ସହ ଅନ୍ତଃକ୍ରିୟା କରିବେ ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ଅଧିକ ହେବ କାରଣ ଷ୍ଟ୍ରିଙ୍ଗଗୁଡିକ ପ୍ରକୃତିରେ ନିରନ୍ତର, ତେଣୁ ବିଭାଜନ ଏବଂ ମିଶ୍ରଣ ମଧ୍ୟ ଏକ ନିରନ୍ତର ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେବ;  ତେଣୁ ସେମାନେ ଯେତେ ଅଧିକ ଦୃଢ ଭାବରେ ପାରସ୍ପରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ ସେତେ ଅଧିକ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ମିଶ୍ରଣ ହୋଇ କଣିକା ଗଠନ କରିବେ ଏବଂ ଏତେ କମ୍ ସଠିକ୍ ଏହାର ବସ୍ତୁତ୍ଵ ହେବ ।



  • ଡି-ବ୍ରେନସ୍ ମାନେ ସର୍ବସମ : ଡ଼ି୦- ବ୍ରେନ୍ ବିନ୍ଦୁ ପରି, ଡ଼ି୧- ବ୍ରେନ୍ ଏକ ସୂତ୍ର ପରି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ବ୍ରେନ୍ ମାନେ ଅନାନ୍ୟ ଆକାରର । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଗଜ୍ ସର୍ବସମତା ନାମକ ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାରର ସର୍ବସମତା ମଧ୍ୟ ଅଛି ।
  • ଏହା ମୌଳିକ ଭାବରେ ସ୍ୱଳ୍ପ ଶକ୍ତି ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଯାହା ଆମ ପାଖରେ କଣିକା ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ପରୀକ୍ଷଣରେ ଅଛି, ଏହା ନିଉଟ୍ରିନୋ ର ଛୋଟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଆପେକ୍ଷିକତା ଅନୁଯାୟୀ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ । ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ହେଉଛି ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ୱ; ମୌଳିକ ଭାବରେ ଶୂନ୍ଯର ତିନୋଟି ବିମିତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ସମୟ ସହିତ ବିସ୍ତାର ହେଉଛି, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ୬ଟି ବିମିତି ପରସ୍ପର ସହିତ ଦୃଢ ଭାବରେ କୁଞ୍ଚିତ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି ।  ଏହାର ଅର୍ଥ ସେମାନେ ଘୁରି ବୁଲନ୍ତି ନାହିଁ ଯାହା ଦ୍ବାରା ଡ଼ି୦ ବ୍ରେନସ୍ ଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସ୍ଥିର ଏବଂ ଭାରୀ ରହିବ କାରଣ ଏହାର କମ୍ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ଏବଂ ଏହା ଏକ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଜ୍ଞାନ ସ୍ଥିର କରିବାକୁ ଦେଇଥାଏ ଯାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଛୋଟ ଏବଂ ୧୦ ଟି ବିମିତି ମଧ୍ୟରୁ ୩ଟି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସହିତ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଗୁଡେଇ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ । ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଆରମ୍ଭ ସହିତ ହାର ଏବଂ ଶେଷରେ ଯାହା ଆମ ପରି ଜୀବନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
  • ଯଦିଓ ସୂତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଅନେକ ଉତ୍ତରହୀନ ଦିଗକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ, ହେଲେ ଏହାର ଅନେକ ଅସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଅଛି |  ମୁଖ୍ୟଟି ହେଉଛି ଏହା ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ଯାଞ୍ଚ ହୋଇନାହିଁ ।  ଯେବେ ଏଥିରେ ଗଭୀର ଚିନ୍ତନ ଯୋଗ କରାଯାଏ,  ଏହା ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଜଟିଳ ହୋଇଯାଏ, ଏପରିକି ଏହାର ଗଣିତ ମଧ୍ୟ ଅନେକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସମସ୍ୟାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ନଥାଏ, ଇତ୍ୟାଦି ଏହା ବିଫଳତା ହେଉ କିମ୍ବା ନ ହେଉ, ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ବାସ୍ତବତାର ପ୍ରକୃତିର ଅନେକ ସୁନ୍ଦର ଦିଗକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ।
Tags

You may like these posts

Show more

Post a Comment

0 Comments
* Please Don't Spam Here. All the Comments are Reviewed by Admin.